جایگاه اورانوس در منظومه شمسی
منظومه شمسی ما هشت سیاره دارد که با توجه به نزدیکی به خورشید عبارتند از عطارد (نزدیکترین)، زهره، زمین، مریخ، مشتری، زحل، اورانوس و نپتون. سیاره اورانوس (Uranus)، هفتمین سیاره از نظر دوری از خورشید است، اما از نظر اندازه سومین سیاره و از نظر جرم چهارمین سیاره بزرگ منظومه شمسی است. فاصله اورانوس از خورشید در حدود ۲٬۸۶۹٬۶۰۰٬۰۰۰ کیلومتر است.
سیاره اورانوس در سال ۱۷۸۱ توسط سر ویلیام هرشل کشف شد. در ابتدا هرشل تصور کرد یک ستاره دنباله دار را دیده، اما چندین سال بعد تأیید کرد که آنچه که مشاهده کرده یک سیاره است (اورانوس نام خدای آسمان در اسطوره‌های یونانی است که تجسم آسمان و بهشت محسوب شده و پدربزرگ زئوس و پدر کرونوس است).
خصوصیات سیاره اورانوس
مدت زمان چرخش اورانوس به دور خورشید، ۸۴ سال و ۷ روز است. همچنین هر ۱۰ ساعت و ۴۸ دقیقه یک دور به دور خودش می‌چرخد. اورانوس نیز دارای ۲۷ قمر است از جمله قمرهای آن می توان به ۵ ماه به نام های میراندا، آریل، آمبریل، تیتانیا و ابرون اشاره کرد.
اورانوس را اغلب یک غول یخی می نامند و رنگ این سیاره آبی است. زیرا در زیر لایه بالایی هیدروژن، یک گوشته یخی قرار دارد که به دور یک هسته سنگی یا یخی قرار گرفته است. اتمسفر بالایی از آب، آمونیاک و کریستال های یخ متان تشکیل شده و به همین دلیل رنگ این سیاره آبی است.
بیشتر بخوانید:
حقایقی در مورد عطارد، سیاره نزدیک به خورشید
دنباله دار، ستاره یا یک جرم یخی
اورانوس، سیاره به پهلو خوابیده
آنچه که درباره اورانوس جالب توجه است، کج بودن این سیاره است. گویی چیزی به پهلوی اورانوس اصابت کرده و او را به پهلو خوابانده است. درجه انحراف این سیاره از محور حدود ۹۸ درجه است، بدین معنی که قطب های شمال و جنوب آن در جایی که خط استوای زمین می چرخد قرار دارند. در واقع یکی از نظریات مهم در مورد کج بودن اورانوس برخورد جرمی سنگین به اندازه یک سیاره سنگی مانند زمین به اورانوس در اوایل شکل گیری منظومه شمسی است. به پهلو خوابیدن این سیاره باعث شده اورانوس طولانی‌ترین فصل‌ها را در بین دیگر سیارات دارا باشد، یعنی هر فصل آن حدود ۲۱ سال زمینی طول می کشد.
ویژگی های منحصر به فرد دیگری از سیاره اورانوس
در طول نیم سال اورانوسی که معادل ۴۲ سال زمینی است، قطب شمال اورانوس به سمت خورشید و در طول نیم سال بعدی قطب جنوب آن به سمت خورشید قرار می گیرد. این امر باید با این نتیجه همراه باشد که زمانی که یک قطب به سمت خورشید قرار دارد باید گرم تر از قطب دیگر باشد اما در مورد اورانوس این امر به یکی از شگفتی های آن تبدیل شده است، چرا که دمای اورانوس در همه جای آن در طول یک سال اورانوسی تغییر نمی کند و همواره حدود ۲۱۴- درجه سانتی گراد است. این ویژگی را برای اولین بار کاوشگر فضایی ویجر ۲ در سال ۱۹۸۶ کشف کرد.
ویژگی بسیار خاص دیگر سیاره اورانوس این است که برخلاف دیگر سیارات منظومه شمسی گرمایی به فضا منتشر نمی کند. در نظر دانشمندان انتظار می رود که در اثر فرایند تشکیل سیارات، گرمایی درون آنها باقی مانده باشد که به فضای بیرون منتشر شود. به عنوان مثال در درون سیاره زمین مواد مذاب وجود دارند، اما برای سیاره اورانوس اینچنین نیست. شاید همان برخوردی که باعث به پهلو خوابیدن اورانوس شده، باعث شده باشد مواد درون سیاره جابه جا شده، به لایه های بالاتر سیاره آمده و سرد شده باشند.
میراندا، قمری پر از ناهمواری
برای اورانوس تا کنون بیست و هفت قمر شناخته شده است. همانطور که گفته شد، پنج قمر این سیاره از بقیه مشهورتر هستند: میراندا، آریل ، اومبریل، تیتانیا و ابرون که همگی در صفحه استوای سیاره اصلی و در نتیجه تقریباً قائم بر مدار سیاره، به دور آن می‌گردند.
اما نکته جالب درباره قمر میرانداست با آن سطح آبله گونه اش. میراندا کوچکترین قمر اورانوس با ظاهری عجیب شبیه غول فرانکشتاین (Frankenstein’s monster) است که از ترکیب قطعات نامنظم تشکیل شده است.
این ماه یکی از ماه هایی است که بیشترین میزان ناهمواری سطحی را در میان اجرام آسمانی که تا کنون شناخته شده اند دارد. میراندای کوچک دارای دره های عمیق، بریدگی ها و شیارهای بسیار و صخره هایی است که عمق آنها به ۲۰ کیلومتر هم می رسد.
گروه علمی آموزشی شباهنگ با هدف اعتلای هر چه بیشتر آموزش و پرورش و رشد خلاقیت، به ارائه خدمات آموزشی در جهت شناسایی و ترویج مفاهیم آموزشی از جمله نجوم آماتوری با استفاده از آسمان نمای دیجیتال سیار، برگزاری تورهای رصدی در مدارس و دانشگاه ها، کلاس آزمایش های مهیج، کلاس پزشک کوچک (زیست شناسی و آناتومی بدن)، کارگاه های ساخت هواپیما موتورکشی و هواپیما مدل، کارگاه های تفریحی از جمله پخت پنکیک، کاسه شکلاتی و … پرداخته است. شباهنگ این افتخار را دارد که در برگزاری انواع مختلفی از کلاس ها و کارگاه های علمی، آموزشی و تفریحی با مدارس و مراکز آموزشی و پژوهشی همکاری داشته باشد.
اینستاگرام : Shabahang.planetarium
تلگرام : shabahang_planetarium@
