آسمان نماها همانطور که از نامشان پیداست، نمایشی از آسمان به صورت شبیه سازی ارائه می دهند، اما رصدخانه ها که از قدیم الایام مورد استفاده بشر بوده و سابقه طولانی تری نسبت به آسمان نماها دارند، تصویر واقعی آسمان را برای انسان به نمایش می گذارند. قبل از آن که به تفاوت بین آسمان نما (افلاک نما) و رصدخانه بپردازیم بهتر است کمی درباره آسمان نما صحبت کنیم. با شباهنگ همراه باشید.
آسمان نما چیست؟
در کاربرد امروزی، پلنتاریوم یا آسمان نما بیشتر برای توصیف تئاتر ساخته شده است که در درجه اول برای نمایش های آموزشی و سرگرم کننده در مورد نجوم و آسمان شب ساخته شده است. بسته به متن ، “planetarium” همچنین می تواند برای توصیف خود پروژکتور یا حتی کل ساختمانی که “تئاتر آسمان” در آن قرار دارد ، مورد استفاده قرار گیرد. یکی از ویژگی های غالب اکثر آسمان نماها، سقف بزرگ به شکل گنبدی است که به عنوان صفحه نمایش طرح ریزی شده است و صحنه هایی از ستارگان، سیارات و سایر اشیاء آسمانی برای نمایش در آن ساخته شده است.
از لحاظ تاریخی، کلمه “planetarium” برای توصیف آنچه امروزه آن را orrery یا افلاک نما می نامیم، که یک الگوی مکانیکی منظومه شمسی است، استفاده می شود.
گنبد آسمان نما از چه چیزهایی ساخته می شود؟
گنبدهای آسمان نما بسته به نوع مورد استفاده آن می توانند مختلف باشند. در کل دو نوع آسمان نما وجود دارد. آسمان نمای ثابت و آسمان نمای پورتال یا سیار. در نوع ثابت، گنبد آسمان نما می تواند از مواد مختلفی ساخته شود. به عنوان مثال در آسمان نمای رولینز، گنبد از پانل های آلومینیومی سوراخ شده ساخته شده است. سوراخ های کوچک در این گنبد اجازه می دهد تا صدا از بلندگوهای صوتی و هوا از مجاری تهویه، از سطح گنبد عبور کند. این بدان معنی است که بلندگوها و تهویه هوا می توانند در بالا و اطراف قسمت بیرونی گنبد قرار بگیرند.
در نوع دوم آسمان نما، یعنی آسمان نمای سیار یا پورتال، از چادرهای بادی شکل گنبدی برای نمایش تصاویر و فیلم های سه بعدی استفاده می گردد که جنس این پارچه ها از پارچه های مخصوص پلنتاریوم است. این نوع پارچه ها دو رویه بوده، رویه بیرونی تیره رنگ و رویه داخلی چادر روشن تر و طوسی رنگ است. نکته مهم اینکه این پارچه ها نباید براق باشند.
خاصیت پخش صدا و انعکاس صدای افراد در چادرهای بادی ویژگی دیگری از این نوع چادرهای بادی گنبدی شکل آسمان نماها است که به هندسه گنبدی و نوع پارچه چادر مربوط می شود.
آیا گنبد آسمان نما باز است؟
خیر. باید گفت گنبد آسمان نما باز نمی شود. در نتیجه، تا زمانی که برق برای پروژکتورها و سایر تجهیزات روشن باشد، آسمان نما تحت تأثیر هوا قرار نمی گیرد.
تفاوت بین آسمان نما و رصدخانه چیست؟
سقف باز رصدخانه ⇑
از آنجا که هر دو گنبد دارند و با نجوم سر و کار دارند ، گاه آسمان نما را با رصدخانه اشتباه می گیرند. آسمان نما یک تئاتر “آسمان” است که در آن از پروژکتورهای ویژه شبیه سازی برای نمایش آسمان شب استفاده می کنند. اما رصدخانه مکانی است که از تلسکوپ ها برای مشاهده آسمان واقعی شب استفاده می شود، بنابراین گنبد یک رصدخانه بر خلاف آسمان نماها باز می شود.
در یک آسمان نما از پروژکتورهای ویژه شبیه سازی برای نمایش آسمان شب استفاده می کنند، ولی در رصدخانه ها از تلسکوپ ها برای مشاهده آسمان واقعی شب استفاده می شود.
بیشتر بخوانید:
آسمان نمای برلین مدرن ترین تئاتر علمی اروپا
منبع: www.yhc.edu/academics
مترجم: معصومه اشرفی
