بزرگترین شهاب سنگی که از آسمان و جو زمین عبور کرد و در کشور ما به زمین نشست، ۵۴ کیلوگرم وزن داشت. این شهاب سنگ مربوط به سال ۱۲۵۹ هجری شمسی است که در اطراف تهران سقوط کرد. هم اکنون قسمت اصلی این شهاب سنگ که به غلط به شهاب سنگ ورامین نیز شهرت دارد، در کاخ گلستان نگهداری می شود. سایر قطعه های آن در موزه های تاریخ طبیعی نیویورک، واشنگتن، فیلدشیکاگو، وین و بریتانیا، دانشگاه های هاروارد اسلو، استراسبورگ و آریزونا، واتیکان و مؤسسه ژئوفیزیک تهران و تعداد دیگری از موزه های علوم طبیعی و دانشگاه های مطرح جهان نگهداری می شود. شهاب سنگ ورامین یکی از هفت شهاب سنگ “مزوسیدریتی” در جهان به شمار می آید. یعنی نوع خاصی از شهاب سنگ های سنگی – آهنی. همچنین چون این شهاب سنگ در هنگام سقوط و برخورد با چشم رصد شده است، به یقین شهاب سنگ است.
زمان و تاریخ کشف بزرگترین شهاب سنگ ایران
قصه از این قرار است که در روز ۳۰ فروردین ۱۲۵۹ خورشیدی، حدود ساعت ۳ بعدازظهر در ۱۰۰ کیلومتری غرب تهران، در محلی بنام بوغین که در غرب اشتهارد واقع شده بود شهاب سنگی با صدای مهیبی سقوط می کند. چوپان های منطقه شهاب سنگ را از عمق دو متری زمین خارج می کنند. پس از خروج، شهاب سنگ توسط هدایت اله خان قاجار فرزند عیسی خان بیگلر بیگی، حکمران ایل شاهسون بغدادی به دربار ناصرالدین شاه قاجار فرستاده شد. دربار ناصرالدین شاه قاجار نیز قطعاتی از سنگ را به عنوان سنگ آسمانی، به نزدیکان هدیه می دهد. تا اینکه “هنری وارد” آمریکایی متوجه وجود آن می شود و قطعه ای از آن را با خود می برد. بدین گونه شهاب سنگ سر از ده موزه بزرگ علوم طبیعی دنیا در می آورد.
اما چرا شهاب سنگ بوغین به شهاب سنگ ورامین شناخته می شود؟ شاید دلیل آن زیرکی ناصرالدین شاه بوده باشد که نخواسته محل اصلی پیدا شدن سنگ را به “فرد دیچ” مهندس معدن آلمانی بگوید. چراکه ناصرالدین شاه که تصور می کرده شهاب سنگ حاوی نقره باشد، از فرد دیچ می خواهد تا درمورد ارزش سنگ برایش بگوید. دیچ نیز جنس سنگ را از آهن و نیکل تشخیص می دهد واینکه ارزش علمی آن بیشتر از ارزش مادی آن است. بنابراین ناصرالدین شاه و درباریان به غلط نام ورامین را به عنوان محل پیدا شدن شهاب سنگ ذکر می کنند.
اکنون رتبه کلی ایران در بین ۱۳۶ کشور جهان برای کشف شهاب سنگ ها با تعداد ۲۹۹ شهاب سنگ کشف شده در سال ۲۰۱۹ به رتبه نهم ارتقا پیدا کرده است.
شهاب سنگ ها و سقوط در یک سیاره
شهاب سنگ ها واقعا عجیبند. این سنگ های آسمانی همیشه برای بشر مورد سوال و کنجکاوی بوده اند. یک شهاب سنگ قطعه جامدی از بقایای به جامانده از جرم هایی مانند یک دنباله دار، سیارک، شهاب یا شهاب واره است که در اصل در فضای بیرونی شکل گرفته و توانسته پس از گذر از اتمسفر و تحمل تأثیر آن روی سطح زمین یا یک سیاره دیگر انتقال یابد. شهاب سنگ هایی که به زمینم رسند و از جو عبور کرده و فرود می آیند، در همه مناطق به صورت یکنواخت سقوط می کنند، ولی در مناطق کوهستانی به دلیل شرایط آب و هوایی، ماندگاری کمتری نسبت به مناطق کویری و خشک دارند. بیشتر در دشت ها و کویرهای ماسه ای خشک که فرسایش آبی کمتر و فرسایش بادی بیشتری دارند بهتر می توان شهاب سنگ ها را شناسایی و کشف کرد.
تفاوت شهاب سنگ ها با سنگ های زمینی
- شهاب سنگ ها معمولا یک سری ویژگیهای خاص دارند که آن ها را منحصر به فرد می کند:همه شهاب سنگ ها زمانی که از جو زمین عبور می کنند پوسته سوخته ای به اندازه تقریباً ۱ میلیمتری به نام « fusion crust » به خود می گیرند که معمولاً در کل سنگ به صورت یکنواخت است.
- ۹۰ درصد شهاب سنگ ها از سنگ های زمینی چگال تر هستند و ۹۵ درصد آن ها نسبت به آهنربا جاذبه دارند. شهاب سنگ های با ارزش و قیمتی به آهنربا کشش ندارند. فرم شهاب سنگ ها به هنگام عبور از جو به حالت فرم ایرودینامیکی در می آید یعنی لبه تیز ندارند.
- آهنی که درون شهاب سنگ هاست و به رنگ نقره ای است، معمولاً به صورت آهن آزاد وجود دارد .همچنین کانی های زمینی مانند «کوارتز کلسیت»، «میکا»، «هماتیت» و «مگنتیت» در شهاب سنگ ها وجود ندارد و این کانی ها فقط مختص سنگ های زمینی است.
بیشتر بخوانید:
مطلبی که علت اشتباه بودن مکان شهاب سنگو به ناصرالدین شاه نسبت دادین به هیچ طریقی با عقل جور در نمیاد.چون نوشتین شهاب سنگ همون روز به دربار انتقال پیدا میکنه پس در مکان سقوط چیزی باقی نمونده که شاه مانع از رفتن فرد دیچ به اون مکان بشه تا مبادا باقیمانده سنگ به دست خارجی ها بیفته .فکر نکنم ناصرالدین شاه اینقدر نادان بوده که فکر کنه برخورد شهاب سنگ باعث میشه کل اون منطقه تحت تاثیر یه تکه سنگ قرار بگیره و کل منطقه تبدیل به معدن بشه و به این علت مانع رفتن مهندس آلمانی به منطقه بشه .
اطلاعات در این زمینه ضد و نقیضه. به خیال ناصرالدین شاه سنگ حاوی نقره بوده و نخواسته مکانش لو بره. اونچه که میتونیم راجع بهش با اطمینان بیشتری صحبت کنیم مکان شهاب سنگه که در بوغین بوده نه ورامین.