فاصله سیاره مشتری از خورشید
مشتری یا هرمز (Jupiter، به معنای پادشاه خدایان رومی، سعد اکبر، زئوس)، به عنوان پنجمین سیاره در منظومه شمسی در حال چرخش به دور خورشید است. به مشتری برجیس یا اورمزد نیز گفته می شود. میانگین فاصله مشتری از خورشید، معادل ۷۷۸٫۵۷۰٫۰۰۰ کیلومتر است، یعنی بیش از پنج برابر فاصله زمین تا خورشید.
همانطور که گفته شد سیاره مشتری از نظر فاصله به خورشید در رده پنجم در سامانه خورشیدی قرار می گیرد، اما از نظر بزرگی، بزرگترین سیاره منظومه شمسی است. به همین دلیل به آن غول منظومه شمسی نیز گفته می شود. به عبارت دیگر، مشتری غول گازی بزرگی است که از تمامی سیارات دیگر منظومه شمسی بزرگتر است.
جنس سیاره مشتری و مواد تشکیل دهنده آن
می توان گفت مشتری تقریبا از سنگ یا مواد جامد دیگر تشکیل نشده است یا درصد سطح جامد در آن بسیار کم است. چهار غول گازی در منظومه ما یعنی منظومه شمسی قرار دارند که عبارتند از مشتری، زحل یا کیوان، اورانوس و نپتون. این سیارات، سیاره های گازی شکل منظومه شمسی هستند. علاوه بر این ها، غول های گازی فراخورشیدی بسیاری تاکنون شناخته شده اند که اطراف ستاره های دیگر در حال گردش اند.
آنچه که مشتری را تشکیل می دهد شامل گاز، مایع و مقدار بسیار ناچیزی از سطح جامد است. سطح این سیاره ترکیبی از ابرهای متراکم و غلیظ به رنگ های قرمز، قهوه ای، زرد و سفید است. این ابرها در مناطقی با رنگ روشن به نام حوزه و مناطقی با رنگ تیره به نام کمربند به طور منظم دور سیاره می چرخند. هرمز یا برجیس، همچنین گرانش بسیار نیرومندی دارد. نسبت جرمی هیدروژن به هلیم در سطح این سیاره نزدیک ۷۱ به ۲۴ درصد بوده و ۵ درصد دیگر را متان، آمونیاک، فسفین، آب، استلین، اتان، ژرمانیم و کربن مونوکسید تشکیل داده است.
یک دور کامل چرخش مشتری به دور ستاره خود، یعنی خورشید در یک مدار بیضی شکل، معادل ۴٫۳۳۳ روز زمینی و یا تقریبا ۱۲ سال زمینی طول می کشد.
بیشتر بخوانید:
قمرهای مشتری
⇑ قمرهای گلیله ای ⇑ ⇑ قمر آیو ⇑
زمین ما، یک قمر طبیعی دارد که اصطلاحا به آن ماه یا moon می گوییم. اما مشتری به عنوان بزرگترین سیاره منظومه شمسی، تعداد زیادی قمر طبیعی یا ماه دارد که حداقل به تعداد ۶۷ عدد می رسد. چهار ماه از بزرگترین ماه های مشتری به ترتیب دوری از این سیاره عبارتند از: آیو، اروپا، گانیمد و کالیستو. این چهار ماه را ماه های گالیله ای می نامند، به این خاطر که اولین بار گالیله، دانشمند ایتالیایی، در سال ۱۶۱۰، با اولین تلسکوپ توانست این قمرها را پیدا کند.
بزرگترین ماه گالیله ای، گانیمد و کوچکترین قمر گالیله ای اروپا به ترتیب ۵۲۶۸ کیلومتر و ۳۱۳۰ کیلومتر قطر دارند. آیو (IO)، قمر دیگر مشتری که به آن قمر پیتزایی نیز گفته می شود، دارای آتشفشان های فعال بسیاری است. هر فوران گازی آن دارای گوگرد نیز هست. رنگ زرد، نارنجی سطح آیو شاید از اندازه بسیار زیاد گوگرد جامد که در سطح سیاره انباشته شده حکایت دارد. به آیو فعال ترین جرم از نظر زمین شناختی در سامانه خورشیدی اطلاق می شود.
حلقه های مشتری
همه سیاره های گازی شکل اطراف خود حلقه دارند. هرمز نیز دارای سه حلقه باریک در اطراف استوای خود است که بسیار کم نورتر از حلقه های سیاره کیوان هستند. این حلقه ها مثل حلقه های کیوان (زحل) یخ ندارند بلکه بیشتر از ذرات ریز غبار ساخته شده اند. حلقه های مشتری به طور دائم موادی از دست می دهند و مجدداً با گرد و غبار ریز جدیدی تغذیه می شوند.
حلقه های مشتری عبارتند از: حلقه اصلی و یک حلقه ابرمانند داخلی به نام هالو (Halo) که نزدیک تر به مشتری می چرخد. این دو حلقه از ذرات کوچک و تیره تشکیل شده اند و یک حلقه سوم و خیلی عریض به نام گاسومر (Gossamer ) نیز وجود دارد که دور از مشتری گسترش پیدا کرده است.
لکه سرخ بزرگ یا چشم مشتری
بارزترین ویژگی سطح سیاره مشتری، یک نقطه قرمز بزرگ است که شبیه یک چشم دیده می شود. این نقطه حجم زیادی از گاز در حال دوران و شبیه به گردبادهای زمینی است. بزرگترین قطر این نقطه سه برابر قطر زمین طول دارد. لکه سرخ بزرگ به رنگی بین آجری و قهوه ای روشن در تغییر بوده که این رنگ به خاطر وجود سولفور و فسفر در کریستال های آمونیاک است.
موسسه علمی آموزشی شباهنگ با هدف اعتلای هر چه بیشتر آموزش و پرورش و رشد خلاقیت، با برگزاری انواع کلاس ها، سعی دارد در زمینه افزایش سطح آگاهی و پررش استعدادها و خلاقیت دانش آموزان در زمینه های مختلف فعالیت داشته باشد. این گروه با برگزاری کلاس ها و کارگاه های مختلف از جمله آسمان نمای متحرک دیجیتال، کارگاه های پزشک کوچک، کلاس های نجوم، کلاس های خلاقیت و پرورش رشد فکری، کارگاه های رباتیک، ساخت هواپیما و کلاس های رباتیک، کارگاه های ساخت هواپیما موتورکشی، کارگاه های تفریحی از جمله پخت پنکیک، کاسه شکلاتی و … توانسته به تجربه خوبی در زمینه آموزش به دانش آموزان برسد و قدم های مثبت و رو به رشدی را بردارد.
شباهنگ این افتخار را دارد که در برگزاری انواع مختلفی از کلاس ها و کارگاه های علمی، آموزشی و تفریحی با مدارس و مراکز آموزشی و پژوهشی همکاری داشته باشد.
اینستاگرام : Shabahang.planetarium
تلگرام : shabahang_planetarium@
