صورت فلکی شهریورماه، سنبله یا دوشیزه (virgo)

حقایق و موقعیت صورت فلکی ماه شهریور

صورت فلکی سنبله، یکی از قدیمی ترین الگوهای شناخته شده در آسمان است که در نزدیکی صورت فلکی گاوران و در کنار صورت فلکی شیر قرار دارد. برای چشم غیر مسلح، سنبله شبیه به جعبه ای نامتقارن به نظر می رسد که اضلاع آن با خطی از ستارگان که در حال دور شدن از آن هستند، خم شده است. این صورت فلکی دومین صورت فلکی بزرگ آسمان است  که منطقه ای به وسعت ۱۲۹۴ درجه مربع از آسمان را در نیمکره شمالی اشغال کرده است.

سنبله شامل تعداد کمی اجرام آسمانی عمیق است که بتوان آنها را با دوربین دو چشمی یا چشم غیر مسلح مشاهده کرد. گرچه، یک خوشه کهکشانی عظیم در مرزهای سنبله وجود دارد که ستاره شناسان آماتور نیز با تلسکوپ می توانند آن را مشاهده کنند. در واقع، اگرچه ممکن است در نگاه اول به نظر نرسد، اما صورت فلکی دوشیزه گنجینه ای با ارزش برای اکتشافات منجمان است.

چطور صورت فلکی سنبله را در آسمان پیدا کنیم؟

برای پیدا کردن سنبله در آسمان شب، در ابتدا باید هفت اورنگ دب اکبر را در بخش شمالی آسمان بیابید. از منحنی انتهای دم دب اکبر استفاده کنید و کمان را از دب اکبر به سمت پایین تا ستاره درخشان “ژوبین دار” در صورت فلکی گاوران ادامه دهید. سپس، خط فرضی را ادامه دهید تا به “بی ژوبین”، درخشان ترین ستاره سنبله برسید. هنگامی که بی ژوبین را پیدا کردید، می توانید بقیه صورت فلکی را نیز مشاهده کنید. سنبله به آسانی از سراسر جهان قابل مشاهده است. در نیمکره شمالی، این صورت فلکی بیشتر در اواسط اسفند تا اواخر خرداد و در نیمکره جنوبی در پاییز و زمستان دیده می شود.

افسانه صورت فلکی سنبله

سنبله از دوران باستان با باروری و فصل کاشت در ارتباط بوده است. بابلی های باستان بخشی از صورت فلکی سنبله را به “زمین شخم زده” شبیه می دانستند. ستاره درخشان بی ژوبین نیز (spica) از واژه ی لاتین ” خوشه جو” (ear of grain) گرفته شده است.

بسیاری از فرهنگ ها این صورت فلکی را به شکل یک زن با بال های فرشته مانند، با خوشه ای از گندم در دست چپش که با ستاره درخشان “بی ژوبین” مشخص می شود، به تصویر کشیده اند. در طول قرون وسطی نیز، کلیسا آن را با مریم مقدس مرتبط می دانست. رومیان، الهه کشاورزی (سرس) خود را در آن می دیدند و بابلی ها آن را به عشتروت، ایزدبانوی باروری مرتبط می دانستند.

در یونان باستان صورت فلکی سنبله معمولا با دایک، الهه یونانی عدالت مرتبط است. دایک دختر زئوس و تمیس (یکی از تیتان ها) بود. در افسانه ها، دایک در عصر طلایی بشر زندگی می کرد. او فانی به دنیا آمده بود و در زمین قرار داشت تا بر عدالت انسانی حکومت کند. عصر طلایی با رفاه، صلح و جاودانگی فصل بهار توصیف می شود که در آن بشر هرگز دوران پیری را نمی شناخت. وقتی زئوس پیشگویی قدیمی را به حقیقت تبدیل و پدرش را سرنگون کرد، عصر نقره ای آغاز شد، عصری که در آن رفاه و سعادت چندانی وجود نداشت. زئوس چهار فصل را معرفی کرد و طولی نکشید که انسان ها خدایان را مانند قبل محترم نمی دانستند و برای آنها ارزش زیادی قائل نبودند. دایک سخنرانی بزرگی برگزار کرد و در آن به تمام انسان ها به دلیل ترک آرمان های پیشینیان اخطار داد و خبر داد که اگر این روند ادامه یابد روزهای بدتری در پیش است. سپس به کوهستان ها پرواز کرد و انسان ها را رها نمود. وقتی عصر برنز و عصر آهن آغاز شد و انسان ها با هم وارد جنگ شدند، دایک زمین را ترک و به آسمان ها پرواز کرد و صورت فلکی سنبله به وجود آمد.

ستارگان صورت فلکی سنبله

صورت فلکی سنبله ۹ ستاره اصلی دارد. اغلب در نقشه ستاره ها، ستاره های اصلی را با حروف یونانی در کنار هر ستاره نشان می دهند. آلفا (ɑ) نشان دهنده ی درخشان ترین ستاره، بتا (β) دومین ستاره درخشان و به همین صورت ادامه می یابد.

درخشان ترین ستاره در سنبله “بی ژوبین” است. این ستاره یک ستاره دوتایی است به این معنی که دو ستاره در مدارهای بسیار نزدیک به هم وجود دارند. آلفا سنبله در فاصله ۲۵۰ سال نوری از زمین قرار گرفته است و دو ستاره ی آن دور یک مرکز گرانشی مشترک می چرخند و تقریبا هر ۴ روز یک بار مدار خود را کامل می کنند.

بی ژوبین بسیار نزدیک به مسیر مداری که زمین، خورشید و سیارات در منظومه شمسی طی می کنند، قرار گرفته است. این مسیر با نام “دایره البروج” شناخته می شود. در نتیجه، بی ژوبین گاهی اوقات توسط ماه مستتر می شود. به این معنا که ماه برای چند ساعت از میان زمین و بی ژوبین عبور می کند و ضرورتا بی ژوبین را برای یک دوره کوتاه می پوشاند. سیارات نیز می توانند بی ژوبین را پنهان کنند، گرچه این اتفاق کمتر رخ می دهد.

ستاره های مهم دیگر سنبله شامل گاما دوشیزه با نام porrima و اپسیلون دوشیزه که با نام انگورچین یا Vindemiatrix نیز شناخته می شود، است. ستاره های دیگری نیز در منطقه بزرگ تحت پوشش سنبله قرار دارند که دارای اجرام جالبی هستند. ستاره ۷۰ دوشیزه حداقل شامل یک سیاره است که چندین برابر بزرگ تر از مشتری است و ستاره خی دوشیزه(Χ) شامل یک سیاره فراخورشیدی بسیار پر جرم است. ستاره ۶۱ دوشیزه نیز دارای یک سیستم چند سیاره ای است.

اجرام عمیق آسمانی در صورت فلکی سنبله

کهکشان کلاه مکزیکی (m104)

سنبله سرشار از کهکشان هایی است که ناظران برای مشاهده آنها به یک تلسکوپ نیاز دارند. از جمله این کهکشان ها، کهکشان کلاه مکزیکی (Sombrero) است که با قدر ظاهری ۸٫۹۸ در فاصله ۲۹٫۳ میلیون سال نوری از زمین قرار دارد.

یکی از مهم ترین اجرام عمیق این صورت فلکی، خوشه دوشیزه (Virgo Cluster) است. این خوشه شامل مجموعه ای بزرگ از ۱۳۰۰ تا ۲۰۰۰ کهکشان، شامل گروه محلی که کهکشان راه شیری خودمان نیز در این گروه قرار دارد، است. مرکز خوشه در مرزهای شمالی صورت فلکی و در فاصله ی تقریبی ۵۳٫۸ میلیون سال نوری از منظومه شمسی قرار دارد.

خوشه دوشیزه

بزرگ ترین کهکشان در خوشه دوشیزه مسیه ۸۷ (m87) نام دارد. m87 یک کهکشان بیضوی غول پیکر است که در فاصله تقریبی ۶۰ میلیون سال نوری قرار دارد. این کهکشان را می توان با دنبال کردن خطی از ستاره اپسیلون دوشیزه به ستاره درخشان ذنب الاسد در صورت فلکی شیر پیدا کرد.

یکی دیگر از اجرام جالب که در قلب خوشه دوشیزه قرار دارد، زنجیره ی مارکاریان نام دارد. زنجیره ی مارکاریان از منحنی ای به شکل V تشکیل شده است که شامل چندین کهکشان در دو خط جداگانه است. این زنجیره را می توان با متمرکز کردن یک تلسکوپ در مرکز خوشه مشاهده کرد. هنگامی که زنجیره را تشخیص دهید می توانید انواع کهکشان های مختلف با اندازه ها و شکل های متفاوت را ببینیند.

بیشتر بخوانید:

صورت فلکی مردادماه، شیر یا اسد

صورت فلکی تیرماه، خرچنگ

همه چیز درباره صورت فلکی خرداد

منبع مقاله: www.thoughtco.com و www.constellation-guide.com

مترجم: لیلا رضایی