یک آسمان نما از چه اجزایی تشکیل شده است؟

اهمیت ساخت یک آسمان نما

انسان ها ماهواره های مصنوعی را راه اندازی کرده اند، در سطح ماه راه رفته اند، ایستگاه فضایی بین المللی را برای سکونت دراز مدت بشر ایجاد کرده اند و کاوشگرهایی را به سیارات دیگر فرستاده اند. در حال حاضر امکان بازگشت به ماه و در واقع سفر به دیگر سیارات توسط تعدادی از دانشمندان کشورهای مختلف در حال بررسی است. اگرچه ما در مورد این رویداد ها تقریبا روزانه در رسانه ها میشنویم، اما بسیاری از ما دانش بسیار کمی در مورد خورشید و ماه یا حتی درباره ی زمینی که روی آن زندگی میکنیم داریم. در واقع ما به این مسائل بی توجه هستیم.

آسمان نما می تواند به عنوان مرکز اطلاعات عمل کند و جامعه را از آخرین اخبار مربوط به وقایع علمی با خبر کند.آسمان نما صرفا یک ابزار برای فراگیری دانش نجومی در مدارس نیست، بلکه یک رسانه ی باارزش برای بالا بردن آگاهی و عشق به جهان متناسب با درک ما از آن است. آسمان نما ما را با بزرگی، نظم و شگفتی کیهان تحت تاثیر قرار می دهد و ذهن ها را برای کشف و مطالعه ی موضوعات مختلف آماده می کند.

آسمان نما همچین می تواند راهی برای فرار از استرس روزانه ی زندگی فراهم کند. قرار گرفتن زیر آسمان آرام و پر ستاره ی شب آرامش به ارمغان آورده و خلاقیت را به ذهن برمی گرداند.

مهمتر از همه، آسمان نما می تواند قدرت زیادی به تخیل و تحریک خلاقیت در کودکان که آینده ی جامعه هستند، بدهد. به این ترتیب ساخت آسمان نما مزایای بیشماری را به ارمغان می‌آورد.

 یک سالن آسمان نما از چه اجزایی تشکیل شده است؟

یک تئاتر آسمان نما اساسا شامل ۶ بخش است که در ادامه ی مطلب به آنها خواهیم پرداخت. موفقیت آسمان نما به میزان زیادی بستگی به این دارد که چگونه این اجزاء با یکدیگر به خوبی کار می‌ کنند. ساخت یک آسمان نمای با کیفیت برای نمایش یک برنامه ی با کیفیت نیاز به ملاحظات دقیق در مرحله ی طراحی دارد.

صفحه نمایش گنبدی

در یک آسمان نما، ستاره ها، منظومه شمسی، صورت های فلکی و سایر اجرام آسمانی و همچنین فیلم های چند بعدی بر سطح یک صفحه نمایش گنبدی که به شکل یک نیم کره است نمایش داده می‌ شوند. گنبد های دائمی از ورقه های آلومینیومی که بر روی آنها میلیون ها سوراخ وجود دارد ساخته می شوند. حفره ها به هوا و صدا اجازه می دهند که بدون مانع و بدون وقفه به مخاطبان منتقل شوند. بازتاب پذیری رنگ ورقه ها باید با دقت با پروژکتورهایی که در آسمان نما استفاده می شود منطبق شود.

یک بدنه ی میله ای با دقت بالایی از ورقه های سوراخ دار پشتیبانی می کند و صفحه نمایشی تقریبا یک پارچه را ایجاد می کند. معمولا در پشت گنبد برای نظافت و همچنین برای نظارت بر بلندگوهای موجود نردبان و یا راه پله ی باریکی وجود دارد. تجربه ی مخاطبان به میزان زیادی بر کیفیت صفحه نمایش گنبدی بستگی دارد، بنابراین باید توجه خاصی به طراحی و ساخت آن شود.

انواع صفحه نمایش های گنبدی

• گنبد افقی

مرکز علوم sapporo

طرح پیشنهادی استاندارد

نصب به صورت مرکز دوگانه

طرح پیشنهادی جایگزین

نصب به صورت ۶ گوش

گنبد افقی آسمان نما

واقعیت بی نظیر-آسمان شب

آسمان نماها را میتوان به دو نوع تقسیم کرد: نوع گنبد افقی، هنگامی که لبه های گنبد موازی با زمین است و نوع دیگر گنبد مورب، هنگامی که کف و گنبد به یک زاویه تمایل دارند. در حالی که صفحه نمایش های افقی ممکن است طبقات شیبدار داشته باشند، این صفحه نمایش ها می توانند محیط واقعی خارج را نمایش دهند. برای مدارس و موسسات آموزشی، آموزش نجوم متمرکز بر حرکت اجرام آسمانی همانطور که از زمین دیده می شود است. برای معرفی مفهوم یک کره آسمانی و برای آموزش صورت های فلکی و چگونگی جهت یابی با آنها، گنبد افقی بهترین گزینه است زیرا این گونه گنبدها آسمان را به همان شکلی که هر روز دیده می شود شبیه سازی می کنند.

همگام سازی ویدیوهای فول دام در سیستم های هیبریدی( سیستمی که هم حرکت دینامیکی گسسته و هم پیوسته را نمایش میدهد و به آن سیستم ترکیبی نیز گفته می شود) عناصری نظیر افسانه های محلی درباره ی ستاره ها، اساطیر یونانی و اکتشافات فضایی را به شبیه سازی اضافه می کند. گنبد های افقی آسمان نماها گستره ی وسیعی از اهداف آموزشی و سرگرمی را پوشش می دهد.

در مقایسه با گنبدهای مورب، گنبد های افقی هزینه ی ساخت کمتری دارند، ظرفیت صندلی های بیشتری دارند و دسترسی آسانی برای تماشاچیانی که محدودیت های حرکتی دارند فراهم می کنند.

• گنبد مورب

موزه – آسمان نمای yokkaichi

طرح پیشنهادی استاندارد

نصب به صورت مرکز دوگانه

طرح پیشنهادی جایگزین

نصب به صورت ۶ گوش

گنبد مورب آسمان نما

تجربه ی شناور بودن در فضای بیکران

گنبد های مورب حرکات ستاره ها و اجرام دیگر را همان طور که از فضا دیده می شود، به خوبی چشم انداز زمین شبیه سازی می کنند.

ویدیوهای فول دام میتوانند احساس پرواز در فضا را افزایش دهند. گنبد های مورب با قطر بزرگتر می توانند به عنوان سالن سخنرانی یا ارائه نیز عمل کنند.

در مقایسه با گنبدهای افقی، این گنبدها تعداد صندلی های کمتری را در خود جای می دهند، اما ارائه ی کلی به طور چشمگیری جذاب است. قرار گرفتن ورودی و خروجی در سطوح مختلف به تماشاچیان امکان حرکت در طول نمایش را می دهد. این ویژگی یک مزیت متمایز از طراحی گنبدهای مورب است و به طور گسترده ای در مراکز علمی استفاده می شود.

جایگاه تماشاچیان

در یک آسمان نما، چه در نوع گنبد مورب و یا در گنبد افقی، مخاطبان باید تمام گنبد را بالای سر خود ببینند. این به این معنی است که صندلی ها باید حداقل تا حدی به صورت دراز کش و دارای قسمت راحتی برای سر باشند تا از فشار بر روی گردن جلوگیری شود. ردیف های جلو با زاویه ی بیشتری نسبت به ردیف های عقب درازکش هستند.

قسمت پشت صندلی ها میتواند با یک شیب با زاویه ۴۵-۲۰ درجه، بسته به محل قرارگیری در گنبد و همچین نوع گنبد تغییر کند.

در شرکت های مختلف مجموعه ی متنوعی از امکانات برای صندلی ها وجود دارد. میزهای مخصوص نوشتن، دسته های تاشو، صندلی های همراه  و حتی صندلی های قابل جابجایی به کاربران اجازه می دهد تا صندلی مورد نظر خود را انتخاب کنند.

به طور طبیعی، همه ی صندلی ها باید با استانداردهای آتش نشانی و امکانات مورد نیاز معلولان مطابقت داشته باشند. در حالی که در گذشته طراحان معمولا مایل به افزایش تعداد صندلی ها تا حد ممکن بودند، اما امروزه طراحان راحتی و سهولت در ورود و خروج را به عنوان موارد مهم با اولویت بالا در نظر می گیرند.

روشنایی آسمان نما

 محیط تاریک و سه بعدی گنبد آسمان نما یک مکان ایده آل برای نورپردازی نمایشی است. در حالی که چراغ های روشن برای کار نظافت و نگه داری صحیح از تجهیزات ضروری هستند، نورپردازی مناسب راهروها و پله ها برای افزایش ایمنی در طول برنامه بسیار مهم است. متخصصان آسمان نما می توانند با طراحان و مهندسان برق همکاری کنند تا این اطمینان حاصل شود که علاوه بر ایجاد محیط تاریک در هنگام نیاز چراغ های ایمنی در هر شرایط اضطراری روشن شوند.

چراغ هایی که در حفره ها نصب هستند می توانند آسمان نما را در رنگ های مختلف غرق کنند. آسمان نماها از اولین کاربران نورپردازی LED قابل کنترل بودند. LED های قرمز، سبز و آبی برای تولید هزاران رنگ با یکدیگر ترکیب می شوند. همچنین با تغییر زاویه چراغ هایی که در حفره ها نصب شده اند میتوان هر چیزی از یک غروب در مریخ تا یک رعد و برق در حومه شهر را ایجاد کرد.

پروژکتورهای نوری – مکانیکی

معمولا به پروژکتور آسمان نما، دستگاه ستاره، یا توپ ستاره ای نیز گفته می‌شود. این پروژکتور دقیقا در مرکز گنبد آسمان نما قرار میگیرد. این دستگاه ستاره ها را با چنان رزولوشن، وضوح، رنگ و روشنایی نمایش می دهد که هیچ نوع دیگری از پروژکتورها قابل مقایسه با آن نیست.

در بعضی از انواع توپ ستاره ای، پروژکتور هایی که خورشید، ماه و سیارات را نمایش می دهند در مقابل پروژکتور اصلی نصب می شوند و یک کنسول کنترل عموما در پشت صحنه قرار داده می شود. قفسه های قطعات الکترونیکی با تجهیزات پشتیبانی نیز در اتاق تجهیزات قرار می گیرند.

پروژکتور سیارات

خورشید، ماه و سیارات همواره اجزای اصلی نمایش هستند. چه آنها با پروژکتورهای دقیق، سریع و ثابت سری chiron و pandia نمایش داده شوند و چه با پروژکتورهایی که در بدنه ی اصلی نوع chronos نصب می شوند و تصاویر متمرکز و درخشان از منظومه شمسی نمایش می دهند که هیچ ویدیو پروژکتور دیگری نمیتواند به این شکل نمایش دهد.

بدنه ی اصلی پروژکتورهای نوع chronos شامل پروژکتورهای خورشید، ماه و سیارات است که با کنترل کامپیوتری بر روی محورهای X-Y حرکت می کنند. پروژکتورهایی که بر محور X-Y حرکت میکنند همچنین میتوانند عبور ماهواره از آسمان و یا مدار ستاره ها را نیز شبیه سازی کنند. کنترل کامپیوتری این دستگاه ها به این معنی است که می توان آسمان را از یک تاریخ به هر تاریخ دلخواهی در کمتر از ۱۵ ثانیه منتقل کرد و یک سال کامل از حرکات سالانه و فاز های مختلف ماه را در کمتر از ۶۰ ثانیه نمایش داد. دسترسی سریع این امکان را می دهد که در زمان محدود موضوعات بیشتری را پوشش داد.  

ویدیوهای فول دام

در سال ۱۹۹۶ شرکت GOTO، اولین سیستم از پروژکتورهای تصویری را تولید کرد که توسط کامپیوترهایی که تصاویر گوناگون از صحنه های عظیم و بی نظیر آسمان تولید می کردند تنظیم می شدند . این سیستم تمام گنبدی(فول دام) به سرعت جایگزین ده ها و یا صدها پروژکتور جلوه های ویژه که در گذشته آسمان نماهای بزرگ استفاده می کردند شد.

در سال های اخیر، سیستم های ویدیویی فول دام نقش مهمی در آسمان نماها ایفا کرده اند. هنگامی که تصاویر ویدیویی رنگارنگ و متحرک که توسط سیستم فول دام نمایش داده می شود با تصاویر دقیق و متحرکی که توسط پروژکتورهای نوری-مکانیکی تولید می شوند هماهنگ می شوند، آسمان نماها به جذابیت و انعطاف در نمایش کیهان دست میابند.

سیستم هیبریدی

آسمان نماهای هیبریدی نه تنها برنامه های باشکوه نجومی را نمایش می دهند بلکه حتی می توانند برنامه های بیشتری را در زمینه های دیگر مانند زمین شناسی، هواشناسی، زیست شناسی، اقیانوس شناسی و بسیاری دیگر نمایش دهند. این آسمان نماها می توانند مخاطبان را به هر جایی از جهان، برای بررسی پدیده ها در مقیاس های میکروسکوپی تا مقیاس های نامحدود ببرند.

کنسول هیبریدی

کنسول هیبریدی، برای کنترل دستی و اتوماتیک سخت افزار و نرم افزار طراحی شده است که دو سیستم پروژکتور اصلی را در یک مجموعه ی کارآمد، خلاقانه و هماهنگ به هم مرتبط می کند.

سیستم باید در برنامه های زنده که نیاز به کنترل دستی دارد  توسط کارشناسان آسمان نما به راحتی کنترل شود. 

سیستم صوتی

صدا یک بعد حیاتی را در غالب موسیقی، سخنرانی و یا جلوه های ویژه به آسمان نماها اضافه می کند. سیستم های صوتی از نوع ساده تا سیستم های چند کاناله با کیفیت بسیار بالا که می توانند با سیستم صوتی سینماها و تئاتر ها رقابت کنند متنوع است.

سایر

علاوه بر مواردی که در بالا ذکر شد، ورودی های مسدود کننده ی نور، سیستم تهویه هوا، آشکارسازهای دود، آب پاش های آتش سوزی و …. نیز باید در طراحی کلی آسمان نما مورد توجه قرار گیرد.

بیشتر بخوانید:

همه انچه که باید درباره آسمان نما بدانید

آسمان نما یا تئاتر فضایی

منبع مقاله: GOTO INC

مترجم: لیلا رضایی