موقعیت صورت فلکی بهمن ماه، آبریز
آبریز یکی از صورت فکی های دایرهالبروج است که از استوای سماوی تا نیمکره جنوبی امتداد یافته است. این صورت فلکی همچنین با نام “حمل کننده ی آب” شناخته می شود. آبریز از شمال توسط صورت فلکی های اسب بالدار، اسب کوچک و دلفین، از غرب توسط عقاب، در جنوب غربی توسط بزغاله، از شمال توسط ماهی جنوبی و سنگ تراش، در شرق توسط نهنگ و در شمال شرقی توسط ماهی احاطه شده است. امروزه، آبریز یکی از ۸۸ صورت فلکی شناخته شده توسط اتحادیه بین المللی ستاره شناسی (IAU) و همچنین یکی از شناخته شده ترین صورت فلکی ها محسوب می شود. آبریز یکی از چندین صورت فلکی است که اصطلاحا به آنها “وابسته به آب” می گویند. دلو دهمین صورت فلکی بزرگ آسمان است و ناحیه ای به وسعت ۹۸۰ درجه مربع را اشغال نموده. این صورت فلکی را می توان در عرض های جغرافیایی بین ۶۵+ و ۹۰- مشاهده کرد.
این صورت فلکی در منطقه ای قرار دارد که به دلیل وجود صورت فلکی هایی مانند نهنگ، ماهی، جوی و غیره به آن اصطلاحا ” دریا” گفته می شود. همچنین ۴ بارش شهابی مرتبط با این صورت فلکی وجود دارد.
افسانه صورت فلکی آبریز
اولین یادداشت های ثبت شده از صورت فلکی آبریز در کتیبه های ستاره شناسی بابلیان کشف شد. در افسانه های بابلی، آبریز با نام “بزرگ” و به عنوان “انکی” یکی از خدایان شناخته می شد که بارها در مصنوعات بابلی ها نیز دیده می شود. انکی اغلب با سیلی که به طور منظم در بخش بابل نشین خاورمیانه اتفاق می افتاد در ارتباط است.
مانند بابلی ها، مصریان باستان نیز صورت فلکی را به عنوان خدایی که در ارتباط با سیل رود نیل است، می شناختند. هندی ها این الگوی ستاره ای را به شکل کوزه ی آب می دیدند و در چین باستان این صورت فلکی ب صورت کوزه ای که آب از آن به بیرون جریان داشت تفسیر می شد.
در افسانه های یونان باستان آبریز معمولا با گانیمد، پسر تروس (پادشاه تروا) در ارتباط است. گانیمد یک جوان زیبای تروآیی بود که زئوس به او علاقه مند شد. بنابراین زئوس را اغوا کرد تا خودش را به شکل یک عقاب (که با صورت فلکی عقاب نشان داده می شود) تبدیل کند و او را به کوه المپ ببرد تا در آنجا به عنوان حمل کننده ی جام به خدایان خدمت کند. در داستانی دیگر، این صورت فلکی نمایانگر دئوکالیون، پسر پرومته و پرونویا است که در جریان طوفان بزرگ (طوفانی که از طرف خداوند برای نابودی تمدن فرستاده شده بود) نجات پیدا کردند. آبریز به شکل مرد جوانی نشان داده می شود که در حال ریختن آب (یا شهد) از یک آمفورا (خمره سفالی بزرگ دارای دو دسته در یونان باستان) به دهان یک ماهی (که با صورت فلکی ماهی جنوبی نشان داده می شود) است.
این تعریف که صورت فلکی را به شکل حمل کننده ی آب نشان می دهد تا به امروز پابرجا است.
ستارگان اصلی صورت فلکی آبریز
- آلفا دلو (سعد الملک، Sadalmelik): یک ابرغول زرد با قدر ظاهری ۲٫۹۵ که در فاصله ی تقریبی ۸۰۰ سال نوری از زمین قرار گرفته است. درخشش این ستاره ۳۰۰۰ مرتبه بیشتر از درخشش خورشید است. نام سنتی ستاره ریشه ی عربی دارد که به معنی ” بخت پادشاه” است. گاهی به این ستاره “رکبه” هم گفته می شود که در واقع این نام را با ستاره دلتا ذات الکرسی به اشتراک می گذارد.
- بتا دلو (سعد السعود، بنزه، Sadalsuud): درخشان ترین ستاره ی صورت فلکی یک ابرغول زرد با قدر ظاهری ۲٫۸۷ و فاصله ی تقریبی ۵۴۰ سال نوری از زمین است. نام سنتی ستاره به معنی “شانس بخت ها” است. جرم این ستاره ۶ برابر جرم خورشید و درخشندگی آن ۲۲۰۰ مرتبه بیشتر از درخشش خورشید است.
- دلتا دلو (Skat): دلتا آبریز با قدر ظاهری ۳٫۲۶۹ سومین ستاره درخشان آبریز است. ستاره شناسان بر این باورند که این ستاره عضوی از “گروه متحرک دب اکبر” است.(گروه متحرک دب اکبر مجموعه ای از ستارگان هستند که سرعت و منشا یکسانی در فضا دارند و همه ی آنها در حدود ۳۰۰ میلیون سال پیش شکل گرفته اند.) دلتا دلو کانون دو بارش شهابی در صورت فلکی آبریز است.
- گاما دلو (سعدالاخبیه، Sadachbia): این ستاره یک دوتایی طیفی با قدر ظاهری ۳٫۸۴ و فاصله تقریبی ۱۵۸ سال نوری از زمین است. نام ستاره از یک عبارت عربی گرفته شده که به معنی “بخت خیمه ها(چادرها)” است.
- زتا دلو (Sadaltager): یک ستاره دوتایی دیگر در صورت فلکی آبریز که در مرکزالگوی ستاره ای کوزه ی آب قرار گرفته است. زتا دلو دارای قدر ظاهری ۴٫۴۲ و فاصله تقریبی ۱۰۳ سال نوری است. نام ستاره از یک اصطلاح عربی به معنی “بخت تاجر” گرفته شده است. این سیستم دوتایی از یک ستاره کوتوله زرد-سفید رشته اصلی و یک ستاره زیرغول زرد-سفید تشکیل شده است.
- آر دلو (R Aquarii): آر دلو یک ستاره دوتایی بر هم کنشی شامل یک کوتوله سفید و یک غول سرخ متغیر است. کشش گرانشی کوتوله سفید مواد ستاره غول سرخ را به داخل می کشد و گاهی اوقات مواد مازاد را پس می زند، که باعث تشکیل یک سحابی در اطراف سامانه می شود. سحابی ستاره ی آر دلو با نام Cederblad 211 شناخته می شود. قدر ظاهری آر دلو ۷٫۶۹ و فاصله ی تقریبی آن ۶۰۰ سال نوری است.
اجرام عمیق آسمانی در صورت فلکی آبریز
مسیه ۷۲
- مسیه ۷۲ (Messier 72، M72، NGC 6981): مسیه ۷۲ یک خوشه ستاره ای کروی با قدر ظاهری ۹٫۳ ، فاصله تقریبی ۵۳۰۰۰ سال نوری از زمین و قطر ۱۰۶ سال نوری است. مسیه ۷۲ شامل چندین ستاره غول آبی است و به نظر می رسد این خوشه یک خوشه جوان باشد. این خوشه همچنین دارای تعداد قابل توجهی ستاره ی متغیر است که ۴۲ مورد از آنها تا کنون شناخته شده است. قدر ظاهری درخشان ترین ستاره در این خوشه ۱۴٫۲ است. مسیه ۷۲ به سادگی قابل مشاهده نیست و برای رصد آن یک تلسکوپ ۱۰ اینچی مورد نیاز است تا فقط تصویر ضعیفی از خوشه مشاهده شود. ستاره های خوشه را نیز می توان با یک تلسکوپ ۲۰ اینچی مشاهده نمود.
سحابی زحل
- سحابی زحل (Saturn Nebula، NGC 7009، کالدول ۵۵): در تلسکوپ های بزرگ، شکل ظاهری این سحابی بسیار شبیه به سیاره زحل دیده می شود. این سحابی در یک درجه غربی ستاره “نو دلو” قرار گرفته است. سحابی زحل یک سحابی سیاره نما است که هنگام تبدیل یک ستاره کم-جرم به یک کوتوله سفید درخشان شکل گرفته است. ستاره ی مرکزی این سحابی دارای قدر ظاهری ۱۱٫۵ و درخششی معادل ۲۰ برابر درخشندگی خورشید است. دمای سطح آن نیز ۵۵۰۰۰ درجه کلوین است. این ستاره تشعشعات فرابنفش قوی از خود ساطع می کند، که به نظر می رسد رنگ سبز فلوئورسنت سحابی را ایجاد می کند.
سحابی مارپیچ
- سحابی مارپیچ (سحابی پیچه ای، سحابی هلیکس، Helix Nebula، NGC 7293، کالدول ۶۳): سحابی مارپیچ یک سحابی سیاره نمای بزرگ و با فاصله ی ۷۰۰ سال نوری یکی از نزدیک ترین سحابی های درخشان به زمین است. به دلیل ظاهر این سحابی، به این سحابی “چشم خدا” نیز گفته می شود. هسته ستاره ای باقی مانده در مرکز سحابی (هسته سحابی سیاره نما یا PNN) در نهایت به یک ستاره کوتوله سفید تبدیل خواهد شد. هلیکس نخستین سحابی سیاره نمای کشف شده بود که درون خود گره های گازی داشت. این سحابی در یک درجه غربی ستاره “اوپسیلون دلو” قرار گرفته است.
- کهکشان اتم ها برای صلح (NGC ۷۲۵۲): یک کهکشان بیضوی با فاصله ی تقریبی ۲۲۰ میلیون سال نوری از زمین. ستاره شناسان معتقدند این کهکشان حاصل برخورد دو کهکشان دیسکی در حدود یک میلیارد سال پیش است. شکل آن به نمای یک الکترون در حال چرخش به دور هسته ی اتم شباهت دارد، که به هین دلیل این نام برای کهکشان انتخاب شده است. قدر ظاهری کهکشان ۱۲٫۷ است.
- NGC ۷۷۲۷: یک کهکشان مارپیچی خاص با قدر ظاهری ۱۱٫۵ که در فاصله ۷۶ میلیون سال نوری از ما قرار گرفته است. ظاهر آشفته کهکشان احتمالا به دلیل ادغام دو کهکشان مارپیچی در حدود یک میلیارد سال پیش است و در آینده به احتمال زیاد تبدیل به یک کهکشان بیضوی خواهد شد.
بیشتر بخوانید:
صورت فلکی دی ماه، بزغاله یا جدی
منبع: www.constellation-guide.com
مترجم: لیلا رضایی
با سلام و سپاس از مطالب ارزنده ای که ارائه می دهید، در صورت امکان فایل عکس صورت فلکی بهمن (دلو) رو برای من ارسال بفرمائید.ممنون