شهاب سنگ ها

شهاب سنگ چیست؟

چندی پیش در ۲۱ و ۲۲ مرداد ماه، بارش برساووشی را تجربه کردیم. بارشی از آذرگوی های بسیار تماشایی و زیبا. اما به راستی شهاب سنگ چیست و چه خصوصیاتی دارد؟

در فضا و درست بالای سر ما در خارج از جو زمین، بی شمار سنگ و قطعات به جا مانده از اجرامی مانند دنباله دارها و سیارک ها وجود دارد. همین طور که زمین به دور خورشید می چرخد، با این تکه سنگ ها در مسیرش روبرو می شود. هنگامی که این سنگ ها با جو زمین برخورد می کنند، به خاطر سرعت بسیار زیادی که دارند و در اثر اصطکاک، فشار و تعامل شیمیایی با گازهای اتمسفر زمین، گرم شده و انرژی آن ها آزاد می شود. در این هنگام است که ما آن ها را در تاریکی درخشان و نورانی می بینیم. این آذرگوی ها که به آن ها نام شهاب سنگ (meteorite) را داده ایم، پس از گذر از اتمسفر و تحمل تأثیر آن، بر روی سطح زمین فرود می آیند.

این اتفاق در روز هم می ‌افتد، اما نمی ‌توانیم آن را ببینم، چون نور این سنگ‌ های سوزان در برابر نور خورشید بسیار ناچیز است و به چشم نمی ‌آید. این اجرام هنگامی که وارد جو زمین می شوند، به علت قطر زیادشان (۵۰-۱۰۰ متر) از جو زمین گذشته و دهانه‌ ها و عوارض گوناگونی را از خود بر جای می‌ گذارند. برای نمونه دهانه بارینجر در آریزونا و دهانه وردفورت در آفریقای جنوبی.

جنس شهاب سنگ ها:

یک شهاب سنگ یا meteorite، بیشتر از سنگ و فلز تشکیل شده‌ است. بیشتر شهاب سنگ ها، دست کم مقداری فلز آهن دارند (در واقع آلیاژی از آهن و نیکل). در واقع آنچه که به صورت درخشان در سطوح شکسته آن ‌ها دیده می شود، همان درخشش فلز است.. سنگ‌ های آسمانی به طور کامل همواره مقداری فلز دارند و با توجه به مقدار فلزی که در آن ها وجود دارد به سه گروه دسته بندی می شوند:

• سنگ ‌های آسمانی فلزی، که۱۰۰% از فلز ساخته شده اند. سنگ های آهنی با نام سیدریت ‌ها شناخته می شوند، مواد تشکیل دهنده این گروه با چگالی‌ های گوناگون و جدا از هم شهاب‌ سنگ فلزی را تشکیل می‌ دهند و فراوانی در حدود ۵ تا ۶ درصد را دارا هستند.

• سنگ ‌های آسمانی فلز – سنگ، که دارای ۵۰ درصد فلز و ۵۰ درصد سنگ هستند. سنگی – فلزی ها که با نام سیدرولیت‌ ها شناخته می شوند، فراوانی بین ۱ تا ۲ درصد دارند.

• شهاب سنگ های سنگی، که دارای رگه ‌های فلزی کوچک و ناچیزی هستند. شهاب سنگ های سنگی که ارولیت ‌ها و کندریت ‌ها نامیده می شوند، فراوانی شان در حدود ۹۳٪ است.

بیشتر بخوانید:

سیاهچاله ها، غول های کیهانی

آشنایی با صورت های فلکی

زمین، سیاره دوست داشتنی ما

چرا شهاب سنگ ها برای دانشمندان مهم هستند؟

اهمیت مطالعه شهاب سنگ ‌ها به علت چند مورد مهم است که به واسطه تحقیق و بررسی روی شهاب سنگ ها مشخص می شود، از جمله: تعیین سن زمین، منظومه شمسی و در نهایت تعیین سن کل کیهان. از شهاب سنگ ها همچنین در تعیین ترکیب شیمیایی بخش ‌های مختلف سیاره زمین و سایر سیارات سنگی استفاده شده و حتی فرایند هایی را که منجر به تشکیل این سیارات و حتی فرایند های تشکیل هسته، پوسته اولیه، گوشته اولیه و فرایند مهمی چون تشکیل حیات، استفاده می شود. در واقع دانشمندان به کمک مطالعه شهاب سنگ ‌های فلزی و آهنی و مطالعات لرزه‌ نگاری توانستند ترکیب حدودی هسته زمین را تعیین کنند.

به تصور بسیاری از ما، شهاب سنگ ها حتما داغ هستند، اما حتما این طور نیست. شهاب‌سنگ ‌ها هنگام برخورد با زمین لزوما داغ نیستند. درحقیقت روی سطح بسیاری از آن‌ ها ذرات شبنم یافت ‌شده ‌است. هنگام ورود به جو زمین، حرارت ناشی از ورود به جو زمین، سطح آن‌ ها را ذوب می‌کند، اما درون آن‌ ها فرصتی برای داغ شدن پیدا نمی کند.

گروه علمی آموزشی شباهنگ با هدف اعتلای هر چه بیشتر آموزش و پرورش و رشد خلاقیت، به ارائه خدمات آموزشی در جهت شناسایی و ترویج مفاهیم آموزشی از جمله نجوم آماتوری با استفاده از آسمان نمای دیجیتال سیار، برگزاری تورهای رصدی در مدارس و دانشگاه ها، کلاس آزمایش های مهیج، کلاس پزشک کوچک (زیست شناسی و آناتومی بدن)، کارگاه های ساخت هواپیما موتورکشی و هواپیما مدل، کارگاه های تفریحی از جمله پخت پنکیک، کاسه شکلاتی و … پرداخته است. شباهنگ این افتخار را دارد که در برگزاری انواع مختلفی از کلاس ها و کارگاه های علمی، آموزشی و تفریحی با مدارس و مراکز آموزشی و پژوهشی همکاری داشته باشد.

اینستاگرام :   Shabahang.planetarium

تلگرام :          shabahang_planetarium@